HISTORIA RASY - BASSET
HOUND |
Nazwa "basset "pochodzi od francuskiego słowa "bass" co oznacza "niski.
Mianem basetów francuzi określają wszystkie krótkonożne psy. Nazwa ta
znana jest już d XVI wieku. Starsza literatura nie zawsze rozróżniała
bassety i jamniki. Hodowla prawdziwych bassetów francuskiego pochodzenia
rozpoczęła się w Anglii w roku 1866, gdy lord Galdway sprowadził dwa psy z
hodowli Le Couteeulx de Canteleu z północnej Francji i opierając się na
nich zapoczątkował hodowlę psów w typie baseta d' artois.
|
|
|
Basset
d'artois należący do pana Boqueta z Paryża ( rys.L. Beckmanna w książce
V.Shawa "The Illustrated Book of the Dog" 1889 r.)
|
|
Basset
d'artois typ Couteeulx , o imieniu Presto, jeden z najważniejszych psów
hodowlanych w latach 90 .XIX wieku. Jego ojcem był Basset d'artois, zaś
matka była 3/4 bassetem typu Lane
|
|
Lord Galdway może być właściwie
uznawany za założyciela angielskiej hodowli bassetów.
W 1866 roku po raz pierwszy w angielskiej literaturze kynologicznej
pojawia się określenie "basset hound". Miłośnicy rasy uważają jednak, że
już dużo wcześniej na Wyspach Brytyjskich istniały "krótkonożne psy w
typie gończych". Dowodem na poparcie tej tezy ma być fragment ze "Snu nocy
letniej" Szekspira:
" Me psy pochodzą ze spartańskich pomiotów.
Bure, pyskate, a ze łbów im wiszą uszy, co ranną rosę zamiatają.
Nogi w łuk, gardła jak u tesalskich byków.
Wolne w pogoni, lecz w głosie jak dzwonki
Każdy w ton niżej. Grze tak haronijniej
Nie nawoływał i rogiem nie wtórzył.
Nikt jeszcze w Krecie, Sparcie i Tesalii."
(William Szekspir, "Sen nocy letniej", przekład Stanisław Koźmian, PIW,
Warszawa 1957r.).
Jednak interpretując tego rodzaju dokumenty, należy zachować dużą
ostrożność. Szekspir był przecież poetą, a nie kynologiem. Vero Shaw
(autor książki “The Encyclopaedia Of The Kennel”) uważa, że Szekspir pisał
raczej o dawnym "southern hound", założycielu linii "otterhoundów"
(zresztą spartańczykami zgodnie z ówczesnymi źródłami, nazywano charty
a nie powolne bassety). Innych informacji dotyczących krókonożnych czy też
francuskich psów gończych w literaturze angielskiej nie znajdujemy. Dr
John Caius opisuje w "Of Engilsh Dogs" (1576 r.) psa o nazwie "gascon
hound", a więc psa z pochodzenia z Gastonii. Skoro grand blue gasconge
znany był w XVI wieku w Anglii, dlaczego miała nie być znana jego
krótkonożna “wersja” czyli basset? pyta G. Johnston. Francuskie psy
myśliwskie przybyły na Wyspy Brytyjskie w roku 1066 wraz z Normanamii.
Wtedy też pojawiły się w Anglii psy gończe używane do polowania par force,
które już wkrótce stały się przywilejem szlachty, a przede wszystkim rodu
królewskiego. Bezustannie sprowadzano psy z Francji i na odwrót, psy
angielskie wysyłano do Francji. W wymianie tej uczestniczyły też psy
krótkonożne.
Sugeruje to z list księcia Walii skierowanego w 1304 roku do francuskiego
króla, w którym wymienionych zostało "kilka naszych walijskich
krótknożnych (lowlegged) psów na zająca". Trudno jednak powiedzieć czy
chodziło tutaj o bassety, beagle czy też terriery.
Krótko i krzywonożne psy przybyły prawdopodobnie w XV wieku z bretońskich
ringów do Kornwalii, gdzie bały udział w celtyckim turnieju walki. Miały
one ponoć "lekką budowę ciała, bardzo krótkie kończyny, długie uszy i
niski głos"oraz pręgowane lub żółtawe umaszczenie. Jak można sądzić z
opisu były to psy w typie basseta bretońskiego. Podobizna psa tego typu
znajduje się na drzeworycie w St Dominics w Korwalii. Drzeworyt ten
najprawdopodobniej wykonano w 1532 roku z okazji ślubu Katarzyny Griffith
Ap Rhys i sir Piersa Edgumbe. Również ten pies ma długie uszy oraz
krótkie, krzywe kończyny. Wiele brytyjskich i szlchacheckich rodzin
normandzkiego pochodzenia miało w swoim herbie psy Św.Huberta, co jest
dowodem to, że zabierali oni ze sobą psy z Francji francuskie psy gończe.
Stąd przekonanie
G. Johnstona, że welsh foxhoundi otterhound są potomkami groffon verdenn i
saintongeois. Nie oznacza to jednak oczywiście, że wśród tych francuskich
psów gończych znajdowały się również bassety.
Bassety francuskie przybywają do Anglii
Na pierwszej wystawie psów roku 1863 w Paryżu wielu Angilków dziwiło się
zupełnie im nieznanym, krótkonożnym psom myśliwskim, przypominającym
budową clumber spaniela i turnspita.
|
"Choć niektórzy
angielscy myśliwi posiadają bassety i jamniki, (to te francuskie ) psy
polujące są angielskim myśliwym równie nieznane jak nam nasze sfory z
Gaskonii i Saintonge", napisał w 1873 roku Le Couteulx. Liczne przekazy
ówczesnych kynologów potwierdzają, że francuskie bassety w tym czasie w
Anglii były praktycznie całkowicie nieznane. W roku 1866 lord Galway
sprowadził dwa psy z hodowli Le Couteulx de Cantelcu. Okoliczności tego
zakupu lord Galway opisuje w liście do majora C.Heseltine'a: " […] w lipcu
1866 roku byłem w Royat, Puis de Dome we Francji, gdzie spotkałem markiza
de Tournon i jego syna hrabiego de Tournon. Ten ostatni zaoferował mi parę
basset houndów z jego sfory, która punktualnie na jesieni dotarła do
Serbly. Był to pies i suka, które nazwałem: Basset i Belle. Były to długie
i ciężkie psy, budową przypominające jamnika o wykręconych przednich
kończynach i masywnym kośćcu i dłuższej głowie niż u beagle'a. Nie były
czarne podpalane jak jamniki, lecz miały umaszczenie jak foxhound, tylko z
większą ilością bieli. Miały niski głos, bardziej podobny do głosu
foxhounda niż do głosu beagle'a". W owych czasach we Francji istniały
głównie dwa typy basseta, ciężki typ normandzki o krzywych kończynach
(hodowany w Normandii przez Louisa Lane ), oraz typ Artesien,
charakteryzujący się lżejszą budową ciała i prostymi kończynami, hodowany
przez hrabiego Le Couteulx z Artois. Pierwsze bassety, które przybyły do
Anglii, reprezentowały typ basset d'artois (później poprzez krzyżowanie z
typem Lane powstał basset artezyjsko-normandzki). Lord Galway skojarzył
Basseta i Belle i w 1867 roku przyszedł na świat pierwszy miot pięcioro
szczeniąt. W 1872 roku oddał swoją małą sforę lordowi Onslow. Od tej
chwili Onslow jako jedyny w Anglii hodował bassety, które nie zdobyły
jednak rozgłosu. Oprócz lorda Galwaya również pewien myśliwy z Walii
sprowadził z Wandei dwa psy, z którymi polował na króliki. Nie wiadomo czy
zostały one użyte w hodowli Bassety, ważące wówczas 22-27 kg, uważane były
powszechnie w Anglii jako ”wyrośnięte jamniki”.
Basset francuski "MODEL"przybywa do Anglii , Sir Everett Millais
sprowadził w 1874 roku z Francji psa o imieniu Model. Ten
trójkolorowy pies wraz z innym samcem imieniem Fino przebywał był w Jardin
d'Acclimation w Paryżu. Oba psy pochodziły z hodowli hrabiego Le Couteulx
de Canteleu. Millais był zadowolony, że mógł dokonać wyboru między dwoma
najlepszymi wówczas bassetami francuskimi. Model miał już wtedy 7,5 roku,
ważył 21 kg
i w kłębie miał 30,5 cm wysokości, przy czym odległość miedzy jego
mostkiem a podłożem wynosiła 7 cm. Mierząc od nosa po nasadę ogona, pies
ten miał 81 cm długości, zaś obwód klatki piersiowej wynosił 63,5 cm.
Głowa w porównaniu z długością grzbietu była stosunkowo krótka (23cm).
Evernett Millais po raz pierwszy wystawił Modela w 1875 roku
w Wolverhampton. Na pytania wystawców, o to, czy prezentuje typ teriera
czy buldoga, odpowiadał: "ani jednego ani drugiego, mój pies to basset",
na co rozmówcy kręcili głowami, bowiem nigdy nie widzieli psa tej rasy.
Model był również pierwszym bassetem wystawowym w Wielkiej Brytanii.
Otrzymał pierwszą lokatę w " klasie ras mieszanych". Po przyznaniu nagród
zgodnie ze słowami Millaisa "wypito kilka szklaneczek za powodzenie rasy".
W relacjach, jakie po wystawie ukazały się w czasopismach kynologicznych,
Model opisywany był jako "wyrośnięty jamnik". Aby publiczności unaocznić
różnicę między bassetem a jamnikiem E.Millais ponownie wystawił Modela,
tym razem w towarzystwie jamnika w Crystal Palace
w Londynie. Jego pies ponownie zdobył pierwszą lokatę w klasie ras
mieszanych.
Właśnie w Crystal Palace zobaczył go po raz pierwszy lord Onslow, który
swojego czasu przejął bassety lorda Galwaya. Pies spodobał mu się do tego
stopnia, że natychmiast kazał sprowadzić z Francji parę psów tej rasy, a
później kupił jeszcze od Le Couteeulx de Cantelcu psy o imionach: Fino,
Nestor i Finete. Everett Millais następująco opisuje wygląd tych
pierwszych sprowadzonych do Anglii bassetów: "czaszka musi mieć wydatną
kość potyliczną, podobnie jak u bloodhounda, również wyraz pyska powinien
być tak jak u tego psa. Nos powinien być czarny, choć mam kilka osobników,
których na nosie występuje nieco bieli. Szczęki są stosunkowo słabe,
prawdopodobnie dlatego, że praca tego psa nie polega na dławieniu
zwierzyny. Uszy bardzo długie i aksamitnie miękkie, oczy ciemne i łagodne,
o czułym spojrzeniu, dość głęboko osadzone, o widocznym wewnętrznym
kąciku. Nie istnieją bassety
o ponurym i groźnym wyglądzie. Szyja długa, ale bardzo masywna. Pierś
niemal jeszcze lepiej wykształcona niż u buldoga i u krzywonożnego psa,
opuszczona 5 cm nad podłożem, u odmian o lżejszej budowie nie sięga aż tak
nisko. Ramiona bardzo silne. Łapy krzywe do tego stopnia, że stawy prawy i
lewy niemal się stykają. Grzbiet bardzo długi, ogon wysoko osadzony,
niemal ciągle w ruchu, zwłaszcza gdy pies podejmuje trop. Po tym jak
szybko pies macha ogonem, mogę natychmiast poznać, czy trop jest zimny czy
ciepły i czy pies wkrótce da głos.
Tylne kończyny bardzo dobrze umięśnione. Aż po staw skokowy, mięśnie
widoczne pod skórą niczym guzy. U odmiany gładkowłosej sierść taka sama
jak u innych psów myśliwskich;
u odmiany szorstkowłosej przypomina sierść otterhounda. Maść w zależności
od upodobań. Vero Shaw podaje rozmiary ciała dwóch psów z hodowli Millaisa:
|
|
Model |
Garenne |
masa
ciała |
20.75 kg |
12,5
kg |
wysokość w kłębie |
30,5
cm |
24
cm |
długość (od nosa po nasadę ogona) |
81
cm |
74
cm |
obwód klatki piersiowej |
63,5
cm |
51
cm |
obwód głowy |
23
cm |
20
cm |
długość uszu * |
48
cm |
43
cm |
długość przednich kończyn |
7 cm |
6,5
cm |
*
Mierzona od końca
jednego ucha do końca drugiego ucha,a więc długość
jednego ucha wynosiła około 22-23 cm |
|
jak widać różnice w
rozmiarach ciała między psem a suką były dość znaczne.
Sir Millais pokrył Modelem sukę rasy beagle. W
przeciwieństwie do niego Onslow hodował swoje psy w
czystej linii i unikał krzyżówek z beaglem. Suki: Dina i
Floe z pierwszego miotu mieszanego, Milles ponownie
pokrył ich ojcem Modelem. Z kryć tych przyszły dwa
utytułowane samce Waddle i przede wszystkim Ravages. Oba
psy były bardzo podobne do bassetów d'artois.
Następnie, gdy w roku 1877 lord Onslow kupił od Le
Couteeulx de Cantelcu we Francji psy: Fino, Nestor i
Finette, Millais zaprzestał krzyżowania z beaglem i
powrócił do hodowli czystej rasy. Model pokrył należącą
do Onslowa Finette i na świat przyszły: Proctor i
Garenne.
Garenne mała, trójkolorowa suka stała się własnością
Millaisa. Proctor był pierwszym wyhodowanym w Anglii
bassetem maści biało-żóltej, Garenne pokryta swoim ojcem
Modelem wydała na świat suki: Isabel i Vesta - obie
maści żółto-białej i trójkolorowego psa imieniu Model
II. W kolejnym skojarzeniu Isabel pokryta została psem
Fino. Imiona tych psów nie mówią nam dzisiaj zbyt wiele,
pokazują jednak, że pierwsi angielscy hodowcy bassetów
chcąc możliwie szybko uzyskać wyznaczony cel, nie cofali
się przed hodowlą w najbliższym pokrewieństwie. W 1880
roku Millais stanał przed dokonaniem trudnego wyboru. Z
jednej strony jego psy cieszyły się coraz wiekszym
uznaniem wśród publiczności, a z drugiej strony został
dotkniety cieżką chorobą. Ostatecznie uległ jednak
namowom lekarzy wyjechał do Australi.Jego hodowla
została rozwiązana. W tym samym roku panowie G. Krehl i
L.Clement sprowadzili z Francji łącznie 20 bassetów.
Niestety nie zachowały się imiona tych psów, wiemy
jednak, że niemal wszystkie były potomkami psów z
hodowli hrabiego Le Couteeulx de Cantelcu. Szczególnie
ważnymi psami dla rozwoju hodowli były: trójkolorowe
Fino de Pais, Jupiter oraz Guinevre i Theo pochodzące od
Fino de Paris.
W roku 1888, w Anglii żyło już około 2000 basetów.
Rozróżniano wtedy trzy typy:
FINO DE PARIS
TERMINO (basset d´artois)
LANE (basset normandzki)
Typ Fino de Paris był masywny, miał mocny kościec i
ekstremalnie wykręcone przednie łapy. Psy te były
najczęściej żółto-białe, z lekko zaznaczonymi
ciemniejszymi znaczeniami. Typ Termino był znacznie
lżejszej budowy, miał delikatniejszy kościec i nie tak
mocno wykręcone przednie łapy (demi-tores), umaszczeniem
przypominał psy typu Fino de Paris. Typ lane był bardzo
podobny do typu Fino, większość psów była maści
żółto-białej. Psy wszystkich tych typów miały mieć głowę
jak u bloodhounda, długie i skręcone uszy, szyję z
podgardlem, łokcie dobrze przylegające do klatki
piersiowej, przednie łapy silniej lub słabiej ustawione
na zewnątrz, tułów długi i niski, odległość mostka od
podłoża nie powinna być większa niż 10 cm. Millais
preferował masywniejszy typ i wcale nie był przekonany,
że Termino był prawdziwym bassetem.
Uważał go raczej za potomka, małych prostonożnych psów
gończych, określanych we Francji nazwą "briquet". W 1884
roku Milles całkowicie zdrowy powrócił do Anglii i ku
swojemu całkowitemu zaskoczeniu zastał w pełni sił
swojego starego Modela. Ten 15 czy 16 letni już wtedy
pies pokrył swoją wnuczkę Finette II, która wydała na
świat 3 trójkolorowe suki. Krycie suki typu Lane
niestety nie przyniosło efektu.
|
|
|
Jupiter, Fino de Pais i Pallas - trzy bassety jeszcze dość wyraźnie
przypominające typ baseta d' artois.
|
|
|
|
Basset
typ TERMINO (basset d'artois)
|
Bassety typ LANE (basset
normandzki) |
|
Basset zmienia się w Basset Hounda .
W 1884 roku powstał Basset Hound Club. Jego
członkami zostali wszyscy znaczący hodowcy rasy:
sir Everett Millais, hrabia Le Couteeulx de
Cantelcu, lord Galway lord Onslow oraz
księżniczka
Aleksandra - późniejsza królowa.
|
|
Królowa
Aleksandra ze swoimi bassetami
|
Logo Angielskiego klubu
|
|
Już w 1886 roku Millais oceniał na wystawie
klubowej aż 120 bassetów. Było ich tak dużo,
ponieważ prominentni myśliwi szlacheckiego
pochodzenia utrzymywali małe sfory tych psów,
które podobnie jak beagle utrzymywane były
polowania na zająca, rok 1892 był decydujący dla
powstania współczesnego basset hounda. Według
opinii Millaisa na skutek bezustannej hodowli
krewniaczej bassety stały się zbyt małe i
konieczne było zwiększenie ich rozmiarów ciała.
Ponowne skrzyżowanie z beaglem nie wchodziło w
rachubę, bowiem nie przyniosłoby oczekiwanego
efektu. Psy z Francji również nie były brane pod
uwagę, ponieważ w ciągu tych 10 lat Anglicy
stworzyli nowy typ basseta, który znacznie różnił
się od pierwotnego basseta d'artois. Zresztą
Francuzi i tak odrzucali typ angielski, zaś
Millais był przekonany, "że to co mamy w Anglii
jest lepsze, niż to co mogą zaoferować nam
Francuzi". Jedyną możliwością powiększenia ciała
baseta, przy jednoczesnym zachowaniu, a być może
umacnianiu pożądanych cech, było skrzyżowanie z
bloodhoundem. Już wcześniej tego rodzaju próby
z dobrym skutkiem podejmowane były przez
przyjaciela Millaisa, pana Marsedena z Leeds.
Jednak zdaniem Millaisa użyte wówczas bloodhandy
były zbyt wątłe i dlatego ich mieszańce nie mogły
stanowić podstawy nowej hodowli. Z tego względu
Millais zdecydował się na własne eksperymenty.Do
krzyżówki użył dobrej, lecz raczej średniej
wielkości suki rasy bloodhond
o imieniu Inoculation, oraz basseta o imieniu
Nicholas pochodzącego od Fino de Paris.
|
Nicholas był trójkolorowy, miał ciemną głowę i w
przeważającej części biały tułów, dobre kończyny i
klatkę piersiową.
Millais spodziewał się, że w wyniku tej krzyżówki na świat
przyjdą psy o nowym dla bassetów umaszczeniu, a
mianowicie maści czarno podpalanej. Jednak
pokrycie suki rasy bloodhond krótkonożnym bassetem
nie jest sprawą łatwą. Inoculation musiała być
sztucznie inseminowana, w wyniku czego na świat,
przyszło przez cesarskie cięcie 12 szczeniąt.
Inoculation nie przeżyła operacji, podobnie jak
jej 5 szczeniąt. Pozostałe 7 szczeniąt udało się
wychować, co jak na tamte czasy było dokonaniem
wartym uznania. Szczególne znaczenie dla dalszej
hodowli miały suki: Ada i Rickey oraz pies
Cromwell.
W drugiej fazie hodowli suka Rickey została
pokryta psem Forester, ojcem Nicholasa, zaś suka
rasy basset o imieniu Juno IV psem półkrwi,
imieniem Cromwell. Szczenięta po Rickey były
bardzo podobne do masywnych bassetów i miały maść
trójkolorową. Szczenięta po Juno również w
większości miały budowę basseta, lecz ich maść,
jak u ich babki, była czarna podpalana. Następne
potomstwo w drugiej fazie zostało skrzyżowane z
czystymi bassetami. Doświadczenie pokazuje, że w
wyniku skrzyżowania suki półkrwi z bassetem na
świat przychodzą szczenięta trójkolorowe, podczas
gdy odwrotna krzyżówka samca półkrwi z suką rasy
basset, daje najczęściej szczenięta czarne
podpalane. Eksperyment został powszechnie uznany
za wielki sukces. Potomstwo z tych krzyżówek
odpowiadało oczekiwaniom hodowców
i wykazało w dużym stopniu typ Fino de Paris.
Nowością było pojawienie się psów maści czarno
podpalanej. Również później sprowadzono psy z
Francji, mimo to wpływ bloodhounda był
w hodowli angielskiej bardzo silny, czemu dano
wyraz również we wzorcu rasy.
Idealny basset hound miał mieć głowę podobną do
głowy bloodhounda. G. Johnston (1969 r.) uważał,
że wymóg ten miał nieszczęsne skutki, bowiem
hodowcy przywiązywali zbyt duże znaczenie do tego,
aby psy miały głowę bloodhounda, co doprowadziło
do zaniknięcia kształtu głowy właściwego bassetom.
Jednak zdjęcia championów z lat 50 i wczesnych 60
tych pokazują psy dużo mniej masywne i o znacznie
lżejszej głowie niż współcześni przedstawiciele
rasy. Dużo pewniej trzymały się one na nogach, zaś
wywinięte powieki (ektropium) nie pojawiały się
tak powszechnie, jak niestety dzieje się to
dzisiaj.
|
|
poniżej kilka starych
fotografii angielskich championów z końca XIX wieku
|
na podstawie ksiażki: George Johnston "The Basset Hound"
1968 |
|
|
|